Over geïmporteerde eieren en eiproducten uit Oekraïne

Voorzitter, minister, collega’s, als er in de Vlaamse veehouderij één deelsector is die het reeds lang gewoon is om om te gaan met de vrije markt, is dat naast de varkenssector in elk geval de pluimveesector en de leghensector in het bijzonder.

Die vrije markt wordt georganiseerd op Europees niveau, maar is natuurlijk ook onderhevig aan invloeden en import van buiten Europa en eventueel export naar andere landen buiten onze unie.

Volgens de cijfers van de DG (directoraat-generaal) Agri, onder meer gepubliceerd in de Nederlandse Boerderij, blijkt dat in de eerste helft van 2016 5,9 procent meer eieren en eiproducten zijn ingevoerd in de Europese Unie dan in de eerste helft van 2015. Het is misschien verwonderlijk, maar in datzelfde tijdsbestek was ook de export 3,3 procent groter. Ondanks de Rusland-boycot is men er dus in geslaagd om meer eieren en eiproducten buiten de Europese Unie te verkopen.

Zeer opvallend is dat meer dan de helft van de geïmporteerde eieren afkomstig zijn uit  Oekraïne.

Minister, wat is de hoeveelheid eieren en eiproducten die in de Europese Unie worden geïmporteerd zonder heffing? Wat is de hoeveelheid die wordt geïmporteerd met heffing? Hoe groot is die heffing? Kan die heffing stijgen of dalen? Op welke basis wordt de grootte van die heffing bepaald?

Zijn er quota, bijvoorbeeld voor import met heffing en import zonder heffing? Hoe groot zijn die?

In de commissie Dierenwelzijn was er daarnet een discussie over de huisvesting en de controle erop in onze Vlaamse pluimveehouderij. We hebben gezien dat er inderdaad heel wat controles zijn. Hier en daar is er een probleem, dat moeten we niet ontkennen. Veel pluimveehouders leveren bijzonder veel inspanningen, houden zich aan de regels en zorgen heel goed voor hun dieren. Maar gebeurt dat ook met de dieren die die eieren produceren en de eieren die naar onze contreien komen? Zijn in die huisvestingssystemen, kooien, ook zitstokken? Zijn er voldoende legnesten naar de norm? En vooral, wordt de bezettingsgraad ook gecontroleerd? Want men kan inderdaad een stal bouwen die voldoet aan de normen, maar dan is het nog de vraag hoeveel dieren je in die stal laat. Men vreest dat er op dat vlak in Oekraïne weleens een probleem zou kunnen zijn. Vandaar ook de vraag of er controle is op die stalsystemen, op die bezettingen in de dierhouderijen van Oekraïne vanwaar de eieren onze contreien binnenkomen.

Worden die eieren en eiproducten op de Europese markt gebracht onder een specifiek label, zodat onze consumenten kunnen kiezen of ze al dan niet de eieren vanuit Oekraïne of van buiten de Europese Unie willen kopen? De vraag is of de consument in dezen die mogelijkheid heeft.

Mijn laatste vraag vind ik heel belangrijk. Via welke kanalen komen die eieren en eiproducten hier binnen? Wie zijn de importeurs? Ik neem aan dat het om een beperkt aantal importeurs gaat, die ongetwijfeld gekend zijn. Wie zijn de afnemers? In welke Europese landen komen die eieren binnen?

Minister, ik zie dat u lacht. Ik neem u dat niet kwalijk, maar wat ik hier vraag, is toch wel serieus. Men heeft het gevoel dat die markt vandaag ontregeld is. Minister, wat zult u doen om dit mee te verhelpen?

Minister Schauvliege heeft het woord.

Mijnheer Dochy, mijn lach had niets te maken met de ernst van de vraag, maar u vroeg langs welke kanalen die eieren komen. Dat deed mij denken aan waar die eieren vandaan komen. Ik dacht dat ik kort kon antwoorden op die vraag. (Gelach)

Er zijn al een aantal vragen geweest over de Oekraïense eieren. Het brengt inderdaad wel wat ongerustheid mee op de markt en in de sector.

Om de misverstanden uit de wereld te helpen, wil ik een paar zaken verduidelijken.

De internationale handelsregels van de World Trade Organization (WTO) laten toe om de import van landbouwproducten tegen te houden wegens voedselveiligheidsredenen. Zo mogen kippen die in de Verenigde Staten met chloor werden behandeld bij ons niet worden ingevoerd.  De WTO-regels laten geen handelsbarrières toe op basis van economische, natuur-, milieu- of dierenwelzijnsaspecten.

De Europese Unie kan kooi-eieren uit Oekraïne dus niet zomaar bannen, ze kan enkel promoten dat de derde landen dezelfde hoge productierandvoorwaarden instellen, maar dit niet afdwingen als voorwaarde. Wel is het zo dat de EU bepaalde invoerheffingen heeft ingesteld voor landbouwproducten uit derde landen, wat ook het geval is voor die Oekraïense eieren.

In 2014 werd een associatieverdrag ondertekend tussen de EU en Oekraïne, waarbij onder leiding van toenmalig eurocommissaris Karel De Gucht diverse bilaterale handelsbepalingen zijn gesloten. Er werd onder andere overeengekomen dat Oekraïne een bepaald quotum kreeg toegewezen voor heffingsvrije export van eieren naar de EU.

Ook reeds vóór dat associatieverdrag kon Oekraïne dus wel al kooi-eieren exporteren, maar via dit verdrag werd dit gemakkelijker omdat er een gedeeltelijke vrijstelling kwam op geldende importheffingen voor eieren. In ruil drong de EU erop aan dat Oekraïne ook een stappenplan opmaakte met het oog op de evolutie van zijn eigen dierenwelzijnsbeleid. Oekraïne heeft daartoe een stappenplan aan de Europese Commissie overhandigd.

U vraagt nogal wat cijfers. Als ik tonnages geef, dan gaat het over ei-equivalenten. Wat bedoel ik daarmee? Die eieren kunnen onder verschillende productvormen worden in- en uitgevoerd. De invoer van eieren en eiproducten uit Oekraïne bedroeg 4456 ton tijdens het eerste semester van 2016, wat ongeveer de helft is van de totale invoer van eieren en eiproducten uit derde landen. Hiervan werd 112,5 ton heffingsvrij ingevoerd. De rest werd via invoerheffing ingevoerd. Die heffing hangt af van de productcategorie en varieert tussen de 35 euro tot 143 euro per 100 kilogram. In de onderhandelingen tussen de Eurocommissaris en de Oekraïense autoriteiten werd destijds een heffingsvrij quotum overeengekomen van in totaal 4500 ton eieren en eiproducten.

De WTO-regels laten niet toe om de import te verbieden wegens niet-sanitaire redenen. Het is dus onmogelijk om te garanderen dat ingevoerde producten zijn geproduceerd onder de EU-standaarden op het vlak van natuur, milieu of dierenwelzijn. Dat is dus niet enkel voor eieren het geval, maar geldt bijvoorbeeld evengoed voor textiel dat uit Azië wordt ingevoerd. In dat geval gaat het uiteraard niet over dierenwelzijn, maar over arbeidsrandvoorwaarden.

Aan de Europese sanitaire voorwaarden moet wel steeds zijn voldaan. Daarop wordt toegezien door de nationale voedselwarenautoriteiten, in België is dit het Federaal Agentschap voor de Veiligheid van de Voedselketen (FAVV).

Voor eieren die in verwerkte vorm in voedingsproducten terechtkomen, bijvoorbeeld in een cake, is er geen EU-verplichting om de herkomst van de ingrediënten op de verpakking te vermelden. Voor consumptie-eieren in schaal is dat wel verplicht. Op elk ei staat een code waarin de herkomst vervat zit. Tot nu toe werden enkel nog maar eiproducten voor industriële verwerking uit Oekraïne ingevoerd, nog geen eieren in schaal.

In 2016 hebben drie lidstaten eiproducten ingevoerd uit Oekraïne: Denemarken, Letland en Polen.

De heer Dochy heeft het woord.

Minister, ik dank u voor uw antwoord, maar ik blijf wat op mijn honger – en ik moet nu kiezen tussen eieren en vlees. (Opmerkingen. Gelach)

Een vogelnestje, ja. Dat is misschien de oplossing.

Consumentenzaken is inderdaad misschien wel een federale materie, maar toch baart het mij zorgen dat mensen hier vandaag die producten consumeren zonder dat te weten. Een labeling zou daar niet misstaan, zodat er duidelijkheid is voor de consument. Dat is ook gesuggereerd in andere dossiers.

Verder zou het ook heel interessant zijn te weten wie die importeurs nu eigenlijk zijn. We stellen de jongste weken vast dat de import uit Polen, een lidstaat van de Europese Unie, naar onze contreien net is toegenomen. En indien Polen een lidstaat is die veel Oekraïense eieren binnenhaalt, zou het wel eens kunnen zijn dat die eieren via Polen ook bij ons terechtkomen. Ik weet niet waar ik terecht kan om die stroom, die flow te controleren. Het zou zeer interessant zijn, ook voor de sector, om te weten wie met wat waar bezig is, zodat men daaruit ook de nodige conclusies kan trekken.

Mevrouw Joosen heeft het woord.

Voorzitter, ik wil even specifiek ingaan op dat gelijk Europees speelveld.

Minister, u gaf in het verleden terecht aan dat het level playing field op Europees niveau cruciaal is om tot goede afspraken te komen. Los van de economische invloed is het natuurlijk ook een belangrijke ethische kwestie. Het is essentieel dat de Europese Unie eist dat alles wat binnenkomt, aan dezelfde voorwaarden zou voldoen. Dan hebben we het over die arbeidsomstandigheden, het dierenwelzijn en de veiligheidsvoorschriften.

Ik wil nogmaals onderstrepen dat het voor de N-VA absoluut uit den boze is dat dit gelijk speelveld een achteruitgang zou betekenen op al die vlakken. Dat willen wij niet. Wij gaan voor de vooruitgang.

Minister, ik denk dat de vraag om uitleg van de heer Dochy en de aanvulling van mevrouw Joosen zeer terecht zijn. Als een sector het iets moeilijker heeft – wat vandaag zeker het geval is voor de leghensector – bekijkt men heel kritisch of dat gelijk speelveld effectief wordt gerealiseerd. Ik begrijp uit uw antwoord dat er op dat vlak misschien toch nog wat hiaten zijn.

Minister Schauvliege heeft het woord.

Ik ben het eens met de bezorgdheden die hier worden geformuleerd. De heer Dochy uit zijn bezorgdheid over waar je als consument informatie moet halen over wat er in je product zit. Een tijdje geleden waren er schandalen over het vlees dat er in klaargemaakte lasagne zat. Dat is een gelijkaardige kwestie. Het is een algemene aandacht die veel meer op Europees vlak, maar vooral ook federaal, via het FAVV moet worden bekeken.

U vraagt of er bij ons een instantie is die kennis heeft van de flow. Dat is een heel terechte vraag, waarop ik helaas niet meteen kan antwoorden. Ik zal het navragen. Het zit zeker niet bij Landbouw, maar ik zal navragen of er diensten zijn die wel op de hoogte zijn.

Ik ben het ook eens met mevrouw Joosen. De principes worden niet afgezwakt. Wij hebben een hele weg afgelegd. Dat maakt dat wij ook topproducten hebben die voldoen aan alle duurzaamheidsstandaarden, op alle vlakken. We willen die lat ook zo leggen voor alle andere producten. Ik ben het daarover absoluut met u eens.

De vraag om uitleg is afgehandeld.