Wordt pachtopzeg in groene gebieden versoepeld?

Wordt pachtopzeg in groene gebieden versoepeld?

De hervorming van de pachtwetgeving ligt al een tijdje op het bord van de Vlaamse politici. De nieuwe regels krijgen stilaan vorm, maar er is nog een belangrijk knelpunt: moeten openbare besturen de pachtende landbouwer sneller opzeg kunnen geven in groene gebieden wanneer ze daar gronden aangekocht hebben voor bebossing?  
 
Bosdoelstellingen nog veraf

Vlaams minister van Omgeving Zuhal Demir (N-VA) rekent op een herziening van de pachtwet om het doel van 4.000 hectare nieuw bos tegen 2024 te halen, zo klonk het bij de bekendmaking van de nieuwe cijfers van de bosteller. Vandaag staat de teller op 656 hectare nieuw aangeplant bos. Halverwege de legislatuur is het doel dus zeker nog niet in zicht. Volgens Andy Pieters, de woordvoerder van de minister, ondervindt het Agentschap Natuur en Bos (ANB) meer moeilijkheden dan gepland bij de aankoop van gronden voor nieuw bos. “Vooral de verouderde pachtwetgeving strooit roet in het eten. Dit is één van de grootste drempels om Vlaanderen groener te maken”, stelt hij.  
De hervorming van de pachtwet ligt al jaren op de tafel. Aanvankelijk was het de bedoeling om al tijdens de vorige legislatuur een akkoord te bereiken, maar dat lukte niet. Wel werd in het Vlaamse regeerakkoord van 2019 de hervorming aangekondigd. Een aantal principes werden daarbij al vastgelegd. Zo moet er gestreefd worden naar een billijk evenwicht tussen de rechten en plichten van pachter en verpachter en mag er aan de teeltvrijheid van de pachter niet geraakt worden.
Halverwege deze legislatuur is er nog altijd geen akkoord over de hervorming van de pachtwet. Eén van de grote struikelblokken vormt de uitzondering die vandaag is voorzien in de pachtwet wanneer een openbaar bestuur gronden aankoopt voor doeleinden van algemeen belang. Op dat moment kan de pachter zijn voorkooprecht niet uitoefenen en kan het openbaar bestuur, na aankoop van de gronden, de pacht opzeggen aan het einde van de wettelijke pachttermijn die over het algemeen op negen jaar ligt.
 
Contouren van nieuwe pachtwet worden steeds duidelijker

Tweespalt tussen N-VA en cd&v

N-VA wil dat er in groene gebieden soepeler wordt omgegaan met deze voorwaarden. De partij wil dat er in de nieuwe pachtwet geen rekening meer moet gehouden worden met de wettelijke pachttermijn. “Dat is vandaag echt een drempel om onze bebossingsdoelstellingen te realiseren”, zegt de woordvoerder van Demir. “Enkel voor groene bestemmingen moet het mogelijk worden om de pachter sneller op te zeggen. Nu gaat daar teveel tijd overheen.”
 
Voor groene bestemmingen moet het mogelijk worden om de pachter sneller op te zeggen. Nu gaat daar teveel tijd overheen (Andy Pieters - Woordvoerder minister Demir (N-VA)

Dat stuit echter op een ‘njet’ van cd&v. Bart Dochy die als voorzitter van de Commissie Landbouw van het Vlaams parlement nauw betrokken is bij de hervorming van de pachtwetgeving, bevestigt dat dit momenteel één van de belangrijkste knelpunten is voor de pachthervorming. Er is een compromisvoorstel over dit knelpunt gedaan en het is nu aan de Vlaamse regering om zich hierover uit te spreken.

“Voor ons is het belangrijk dat landbouwers voldoende bescherming hebben als het om een zo belangrijke productiefactor als grond gaat”, verduidelijkt Dochy. “Daarbij zijn twee zaken cruciaal: enerzijds willen we vermijden dat leefbare landbouwbedrijven in het gedrang komen door bebossing als reden van algemeen belang in te roepen en anderzijds pleiten we voor een gebiedsgerichte benadering.”
“Als een landbouwer de pacht verliest van één of een paar hectare is dat niet altijd een probleem voor de verderzetting van zijn bedrijf”, aldus Dochy. “Maar dat wordt het wel wanneer dit met een aanzienlijk deel van zijn gronden gebeurt. Wanneer de leefbaarheid van een landbouwbedrijf in het gedrang komt, moet het mogelijk zijn om de landbouwer extra te beschermen.”
Openbare besturen die het algemeen belang inroepen om te vermijden dat de pachter zijn voorkooprecht kan uitoefenen, zijn verplicht de gronden die op deze manier zijn verworven, ook effectief te bebossen. Volgens Dochy gaat dat soms om stukken grond die niet interessant zijn om te bebossen of om grote percelen die niet helemaal hoeven bebost te worden. “Wij pleiten dat er een gebiedsvisie komt die bepaalt welke gronden in aanmerking komen om te bebossen. Vandaag zien we dat ANB in bepaalde gebieden maximaal gronden aankoopt en de pachter opzegt om te bebossen.”
 
Wij pleiten dat er een gebiedsvisie komt die bepaalt welke gronden in aanmerking komen om te bebossen
Bart Dochy - Vlaams parlementslid (cd&v)
 
Agressieve aankooppolitiek in Brabantse Wouden

Een regio waar deze problematiek enorm speelt, is de Brabantse Wouden, één van de kandidaten om als nationaal park erkend te worden. Via de aankoop van gronden wil ANB een aansluiting tussen het Hallerbos, het Zoniënwoud en het Meerdaalwoud realiseren zodat één groot nationaal park kan bekomen worden. Landbouwers trokken er eerder al aan de alarmbel omdat ANB volgens hen een heel agressieve aankooppolitiek voert en het algemeen belang van bebossing inroept om landbouwers hun voorkooprecht te ontzeggen en de pacht op te zeggen. ANB kocht al 168 hectare gronden aan in de regio, waarvan de helft in landbouwgebied is gelegen.
 
Volgens Klaas Slootmans van Vlaams Belang toont het verhaal van de Brabantse Wouden aan dat er dat er dringend nood is aan betere bescherming van de landbouwer. “Wij roepen op om bebossing niet langer als criterium van algemeen belang te laten gelden”, zo laat hij weten nadat hij minister Demir een schriftelijke vraag stelde over de kwestie. Dat criterium moet naar zijn mening niet alleen in de pachtwetgeving geschrapt worden als reden van algemeen belang, maar ook als onteigeningscriterium.
Uit het antwoord van de minister op zijn vraag blijkt volgens hem dat Demir nog een stap verder wil gaan en onteigening als bijkomend instrument wil gebruiken als er niet vrijwillig wordt verkocht door de eigenaars van de gronden in de regio. “Dat is hoogst opmerkelijk dat de minister dit nu zwart op wit aangeeft. Voormalig landbouwminister Hilde Crevits (cd&v) garandeerde eerder dat het niet zo’n vaart zou lopen. Vandaag moeten we vaststellen dat dat praat voor de vaak was”, aldus Slootmans.
Hij vindt het onbegrijpelijk dat er in tijden van bevoorradingszekerheid niet alles op alles wordt gezet om de eigen voedselvoorzieners de ruimte te gunnen om te ondernemen. “De Vlaamse regering zegt in woorden om de haverklap dat men onze landbouwers maximaal wil beschermen, maar uit hun daden blijkt het tegendeel”, aldus nog de Vlaams Belanger.
 
@artikel integraal overgenomen vilt.be