Via het meldpunt Agribashing.be kwamen de afgelopen weken meerdere signalen binnen over misleidende campagnes die het imago van de landbouwsector schade berokkenen. Eerst was er de “Red Henry”-campagne van GAIA, waarin beweerd wordt dat mannelijke ééndagskuikens in België nog steeds levend worden verhakseld. Kort daarna volgden ongeruste reacties op een recente studie over bemest grasland en hooikoorts, gepubliceerd in het gerenommeerde vakblad The Lancet Planetary Health. Twee voorbeelden van hoe emotie en beeldvorming steeds vaker de plaats innemen van feitelijkheden.
De graslandstudie vond plaats in het Hageland, waar tijdens het pollenhoogseizoen van mei 2023 op 50 locaties stalen werden genomen. Telkens werd een bemest landbouwperceel vergeleken met een nabijgelegen onbemest perceel in natuur beheer, op een gemiddelde afstand van slechts 31 meter. Opmerkelijk is dat Natuurpunt vzw en het Agentschap voor Natuur en Bos expliciet bedankt worden in de studie voor de toelating tot staalnames op hun beheerde natuurgronden, de landbouwers niet. Het klinisch gedeelte van het onderzoek werd uitgevoerd tussen 17 januari en 2 april 2024 – dus buiten het eigenlijke pollenseizoen – bij 20 geselecteerde hooikoortspatiënten.
Volgens de onderzoekers produceren graslanden die bemest zijn met stikstof tot zes keer meer stuifmeel, en zou dat stuifmeel bovendien ook schadelijker zijn voor hooikoorts patiënten. Op het eerste zicht klinken die conclusies verontrustend, maar ze houden weinig rekening met de landbouwpraktijk. Grasland op landbouwpercelen komt in de regel niet tot bloei. Boeren maaien hun gras vóór de bloei, net om de voederwaarde en het eiwitgehalte te behouden. Enkel hooilanden – vaak in natuurbeheer – mogen tot bloei komen en verspreiden pollen. De meeste landbouwpercelen worden tot wel zeven keer per jaar gemaaid. Bemesting verhoogt de opbrengsten en het eiwitgehalte van gras, wat essentieel is voor onze rundveehouderij. Anders dient nog meer soja ingevoerd te worden.
De eenzijdige invalshoek van het onderzoek roept vragen op. Het werd gefinancierd via NITROPOL-BE, een project binnen het federale BRAIN-be 2.0-programma dat zich exclusief richt op de risico’s van stikstofvervuiling. Opvallend is dat de raad van bestuur van BELSPO, en dus ook van de Federale Raad voor Wetenschapsbeleid (FRWB), vrijwel uitsluitend bestaat uit academici en onderzoekers. Er is helaas geen enkele vertegenwoordiger uit praktijkgerichte kennisinstellingen zoals ILVO in dit orgaan opgenomen. Dat is een gemiste kans. Een dergelijke studie zou aanzienlijk aan kwaliteit winnen indien ook landbouwexperts bij het reflectieproces betrokken werden. Zo kunnen praktijk en wetenschap elkaar versterken.
Een gelijkaardig gebrek aan feitelijke onderbouw zien we in GAIA’s “Red Henry”-campagne. Die stelt dat mannelijke ééndagskuikens nog steeds levend worden verhakseld – een praktijk die jaren geleden werd afgeschaft op initiatief van de sector zelf. Binnen het lastenboek van Belplume, het kwaliteitssysteem waaraan het merendeel van de pluimveesector is aangesloten, geldt een expliciet verbod op deze methode. Ook de overige broeierijen gebruiken deze praktijk niet. Vandaag is vergassing met CO₂ de standaard. Een methode die als diervriendelijk wordt beschouwd. Bovendien worden de overleden kuikens nuttig aangewend als voedsel voor roofdieren of verwerkt in diervoeding. GAIA weet dit, maar kiest ervoor om doelbewust foutieve informatie te verspreiden om publieke verontwaardiging te creëren. Dit is een treffend voorbeeld van agribashing.
Zowel in het debat over stikstof als over dierenwelzijn verdient de landbouwsector een correcte weergave, gebaseerd op feiten en praktijkervaring. Als wetenschap en activisme de band met het veld verliezen, raakt ook het vertrouwen zoek. Onze landbouw verdient respect en erkenning – geen fabels of karikaturen maar feiten.
Bart Dochy
Vlaams Parlementslid
Voorzitter van de commissie Landbouw, Visserij & Platteland
